Naar aanleiding van de aanhoudende droogte stelt de vervangend gouverneur van de provincie Antwerpen een tijdelijk onttrekkingsverbod in voor het stroomgebied van de Kleine Aa, in het noorden van de provincie. Zolang de droogte aanhoudt mag er geen water meer worden onttrokken uit onbevaarbare waterlopen en publieke grachten in het stroomgebied. 

Na een uitzonderlijk nat 2024 zijn de meteorologische omstandigheden volledig omgeslagen. Sinds februari 2025 viel er uitzonderlijk weinig neerslag in de provincie Antwerpen en ook voor de rest van de maand mei zijn er droge weersomstandigheden voorspeld. Deze droge weersomstandigheden zorgen voor een sterke daling van de waterpeilen in de onbevaarbare waterlopen. Dit blijkt uit de  continue peil- en debietmetingen van de provincie Antwerpen en de Vlaamse milieumaatschappij (VMM). De waterloopbeheerders wijzen op de positieve impact van het natte jaar 2024 op de waterpeilen in onbevaarbare waterlopen in 2025.

“Dankzij de goedgevulde grondwaterbuffer was de impact van de droge weersomstandigheden in maart en april op de waterpeilen in de waterlopen eerder beperkt. Maar nu de droogte al 3 maanden aanhoudt, raakt de grondwaterbuffer uitgeput en wordt de impact op de waterpeilen stilaan problematisch. Dit onderstreept het belang van infiltratie en het vasthouden van water als proactieve maatregelen tegen droogte.”

Lage waterpeilen en debieten in de waterlopen vormen een ernstige bedreiging voor fauna en flora in, maar ook rondom de waterloop. Wanneer de waterloop droogvalt, is de schade aan de soorten die in het water leven evident. Maar ook bij lage debieten wordt het ecosysteem van de waterloop bedreigd door te hoge watertemperaturen, te weinig opgelost zuurstof en verhoogde blootstelling aan roofdieren bij gebrek aan schuilplaatsen. Het ecosysteem van de waterlopen maakt inherent deel uit van het volledige ecosysteem waarin wij leven.  Maatregelen om het ecosysteem tegen de verdere impact van de aanhoudende droogte te beschermen zijn dan ook noodzakelijk.

Stroomgebied Kleine Aa

Uit debiet- en peilmetingen voor het stroomgebied van de Kleine Aa van afgelopen 14 dagen blijkt dat het vereiste ecologische minimum niet wordt gehaald. Bovendien wordt op basis van de huidige weersvoorspellingen geen verbetering van de toestand verwacht op korte termijn. Om de ecologie in de waterlopen te beschermen is een onttrekkingsverbod voor dit stroomgebied essentieel. Dit verbod blijft van kracht zolang de droogte aanhoudt. De waterloopbeheerders in de provincie Antwerpen zullen de droogtetoestand voortdurend opvolgen. Gezien de droge weersverwachtingen zal het provinciaal droogteoverleg in de week van 19 mei 2025 opnieuw samen komen om bijkomende droogtemaatregelen te overwegen.

De exacte locatie van het afgebakende stroomgebied kan u raadplegen via de kaart in bijlage of op de online kaarten via onderstaande links.

De stand van zaken van de onttrekkingsverboden en een interactieve kaart zijn te raadplegen via www.gouverneurantwerpen.be en https://www.provincieantwerpen.be/aanbod/dlm/dienst-integraal-waterbeleid/droogte/onttrekkingsverbod.html#actueel.

(Let wel: omdat de uitbreiding van het onttrekkingsverbod op 9 mei 2025 ingaat, zullen deze online kaarten pas vanaf die dag geactualiseerd zijn.)

Wat is een onttrekkingsverbod?

Zo’n verbod betekent dat er geen water uit een onbevaarbare waterloop mag worden opgepompt. Er zijn wel enkele uitzonderingen, zoals voor hulpdiensten bij noodgevallen of in beperkte gevallen voor drenken van vee dat in de weide staat en aanmaak van gewasbeschermingsmiddelen. De precieze voorwaarden zijn opgenomen in het besluit van de gouverneur.

Het tijdelijk onttrekkingsverbod is niet van toepassing op bevaarbare waterlopen, maar onttrekkers dienen zich wel te houden aan de richtlijnen van De Vlaamse Waterweg.

Alternatieve waterbronnen

Door het droge weer en de schrale wind van afgelopen weken is de toplaag van de bodem op de meeste plaatsen in de provincie uitgedroogd. Wie nood heeft aan een alternatieve waterbron kan uitwijken naar mobiele captatiemogelijkheden langs de kanalen of kan gebruik maken van gratis spoelwater dat door Pidpa ter beschikking wordt gesteld aan hun productiecentra. Daarnaast kan nuttig hergebruik van bemalingswater ook een alternatief zijn voor specifieke toepassingen. Volg steeds de geldende regels en wetgeving op die van toepassing zijn voor elk type van alternatieve waterbron.

Algemeen spaarzaam watergebruik en proactieve maatregelen

“De actuele droogte toont nogmaals aan hoe belangrijk het is om meer werk te maken van infiltratie en het vasthouden van water”, zegt gouverneur Cathy Berx. “De snelle switch van nat naar droog drukt ons opnieuw met de neus op de feiten. Systeemherstel en een slimme afbouw van drainage zijn meer dan ooit noodzakelijk.”

Het is altijd belangrijk om spaarzaam om te gaan met ons kostbaar water en om niet-essentiële toepassingen te vermijden. De huidige drinkwatervoorraden en de toestand van het watersysteem vereisen op dit moment nog geen maatregelen ter beperking van het leidingwaterverbruik.